Ugatxa mendilerroaren tontorra da Garaio, iparrekialdean Indibitiko eta iparraldean Baltzolako aranen artean kokatua. Karehatxezko erliebe berezia, harrien  gainean  uraren mugimenduak  egindakoak dira. Lurrazal  honen  sorrera oso geldoa da eta kare  eremuetan ematen da,  karehatxezko  harrien konposizio kimikoetan aldaketak emoten dira. Urak, azalekoak  zein lurpekoak, harrien zulotxoetan sartzen direnean desegiten joaten dira, aurrean daukaguzan  forma bereziak sortuz.

 

Inguru hurrean Bargondiako tontorra eta Lezartxuko gailurra ikusi daikeguz. 

Urrrunago begiratzen badogu hego-mendebalderantz Urrekoatxa lehenik eta atzerago Gorbeia eta Lekanda. Iparralderantz Leungane buru daukola, Aramotz mendigunea eta iparrekialderantz biratuz Errialtabaso eta Eskuagatx. 

 

Marik, euskal mitologiako jainkosak, bere bizileku nagusia Anboton daukan arren, gure mendietako haitzuloetan be denboraldiak igarotzen ei zituen. Saiak eta beleak bere laguntzaileak dira eta Anboto, Aramotz eta Gorbeialdeko bidaietan forma desberdinak hartzen ei ditu. Kondairaren arabera susko bola da nagusietako bat, baita suzko igitaia edo belearen formak be hartzen ei ditu.

 

Une batez itxi begiak eta irudikatu daigun gure Mari jainkosa Garaio tontor honen gainetik pasatzen… eta Lamindaoko sorginen poza Mari hurreratzen ikustean.